اینکه در روایت آمده است «‌کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا » هر روز عاشورا و هر سرزمینی کربلا است به نظر می رسد که منظور این باشد که در هر سرزمینی و کشوری ظالمی چون یزید و انسان حماسه آفرینی چون امام حسین (ع)با خصوصیات و و یژگیهای ایشان وجود دارد که همیشه این انسان حماسی بر علیه آن فرد ظالم و ستمگر قیام می کند همچنین روایت نمی خواهد بگوید که حاکم همه سرزمینها در هر زمانی چون یزید ظالم و ستمگر است و با خدا و دین سرستیز و جنگ دارد و به حق مردم ستم می کند و باید حسین پیدا شود و با او به مبارزه برخیزد و جان عزیز و خون مقدسش را در راه ابقای دین خدا و بیداری و نجات مردم نثار کند . چنانکه تاریخ نیز این مسئله را اثبات نمیکند که حاکم همه سرزمینها انسانهای ظالم و ستمگری بوده اند بلکه گواهی میدهد که بعضی سرزمینها حاکمان لایق و عادلی داشته است که کشور در سایه حاکمیت آنها به پیشرفتهای مادی و معنوی رسیده است .

 اما اینکه گفته شده هر روز عاشورا و هر سرزمینی کربلا است منظور اینست که، هر فردی در هر زمان و یا در هر سرزمینی که باشد می تواند عاشورا باشد یا یزیدی یعنی : در زندگی فردی و اجتماعی خود می تواند اخلاقی شبیه یزید و طرفداران و سربازانش داشته باشد و یا رفتاری چون حسین(ع)و یاران پاک سیرت او درسرزمین کربلا داشته باشد .

استاد مطهری «ره »در این زمینه می گوید : صحنه کربلا را می توان تشبیه کرد به یک نمایشگاه ولی نه نمایشگاه علم و صنعت بلکه نمایشگاه معنویت و معرفت در این نمایشگاه انسان می تواند به عظمت قدرت اخلاقی و روحی و معنوی بشر پی ببرد و بفهمد تا چه اندازه بشر با گذشت و فداکار و آزاد مرد و خداپرست و حق خواه و حق پرست می شود ؛ معانی صبر و رضا و تسلیم و شجاعت و مروت و کرم و بزرگواری تا چه اندازه قدرت ظهور و بروز دارد و از آن طرف رذالت و پستی و نا جوانمردی و قساوت و خوی حیوانی تا چه میزانی انسانیت را لگد مال می کند .

البته کربلا پیش از آن اندازه که نمایشگاه شقاوت و بدی و ظهور پلیدی بشر باشد نمایشگاه روحانیت و معنویت و اخلاق و عالی انسانیت است و به عبارت دیگر به این قضیه از آن جنبه باید نگاه کرد که ابا عبدالله و ابا الفضل و زینب قهرمان و استادند نه از آن جهت که شمر و یزید قهرمان داستانند .( 1)

درجای دیگر چنین می گوید : خود این حادثه , تمام این حادثه تجسم اسلام است در همه ابعاد و جنبه ها این حادثه حادثه ای است شبیه پذیر دارای سوژه های بسیار زیاد که گویی برای نمایش دادن تهیه کرده اند و از اینکه این حادثه نمایش پذیز و شبیه پذیر است اینست که تجسم فکر و ایده چند جانبه و چند بعدی اسلام است ،همه جنبه ها و اصول اسلامی عملا در این حادثه تجسم پیدا کرده است اسلام است در جریان و در عمل و در مرحله تحقق حادثه کربلا خودش یک نمایش از سربازان اسلام است، اما نه نمایش که صرفا نمایش یعنی صورت سازی باشد آدمکهایی درست کنند و صورتی بسازند ولی در واقع حقیقت نداشته باشد.( 2) مثلا آیه « ان الله اشتری من المؤمنین انفسهم و اموالهم بان لهم الجنه یقاتلون فی سبیل الله » ( 3) یعنی: خداوند جان و مال اهل ایمان را به بهای بهشت خریداری می کند آنها در راه خدا جهاد می کنند در این حادثه کربلا در مرحله عمل خود را نشان میدهد.

یکی دیگر از آیاتی که درحادثه کربلا به نمایش در آمد آیه : « و من الناس من یتخذ من دون الله انداد یحبونهم کحب الله و الذین امنوا اشد حبا لله »( 4) یعنی: بعضی از مردم غیر خدا را همانند خدا میگرند و چنانچه خدا را باید دوست داشت به آنان دوستی ورزند و لیکن آنها که اهل ایمان هستند کمال محبت و دوستی را فقط مخصوص خداوند می گردانند .

به راستی امام حسین (ع)جزء کدام گروهند کسانیکه دلبستگی و دوستی و علاقه شان به غیر خدا به اندازه خداست یا کسانیکه بیشترین دوستی و دلبستگیشان را به خداوند اختصاص داده اند.

******

1:توبه/ 111

2- حماسه حسینی,ج 1 , ص 381

3:بقره/ 165

4- حماسه حسینی,ج 1 , ص 224